Komiks w Mariborze – Europejskiej Stolicy Kultury 2012

Przytrafiła mi się niedawno wizyta w Mariborze, pięknym mieście w północno-wschodniej części Słowenii. Podczas spaceru jego uliczkami, kilka razy natrafiłem na wydarzenia związane z kulturą komiksową.

Warto wspomnieć, że wszystkie z poniżej prezentowanych wydarzeń odbywają się w ramach dzierżenia przez Maribor tytułu  Europejskiej Stolicy Kultury 2012 (nominację uzyskał wraz z portugalskim Guimarães).

Na pierwszy plakat napatoczyłem się w jednej z bram kamieniczek w samym centrum Mariboru.

Wystawa Stripovski junaki rešujejo Evropo (Comic Heroes Are Rescuing Europe) prezentowała 150 oryginalnych plansz artystów z różnych krajów europejskich (w innym miejscu podana jest informacja o ponad 170 planszach). Niestety, zabrakło wśród nich przedstawicieli Polski. Pod podanym wyżej linkiem można się zapoznać z pełną listą twórców (z Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Hiszpanii a także krajów bałkańskich – Słowenii, Serbii i Chorwacji).

O ile wspomniana ekspozycja zakończyła się jeszcze przed moim przyjazdem, o tyle kolejnym projektem, z którym zapoznawał się każdy przechodzień, był uliczny komiks prezentowany na bilboardach i w ramach okien opuszczonej (chyba, bo taka trochę zrujnowana była) kamienicy:

Projekt nosił tytuł Ulični strip – Violent, i według informacji, którą znalazłem potem tutaj, wernisaż odbył się 20 stycznia, natomiast wystawa ściągana będzie 20 grudnia 2012. Jeśli zatem ktoś, przypadkiem (lub nie) do Mariboru trafi, warto na ten projekt rzucić okiem.

[prawica]

[centrum]

[lewica]

Wreszcie trzecia wystawa, o której informowały plakaty rozwieszone na słupach w samym centrum, to Comics, Manga & Co. Projekt zorganizowany przy współpracy Goethe Institut oraz Matthiasa Schneidera, kuratora z Berlina, prezentuje dwie generacje artystów komiksowych z Niemiec. Ekspozycja ta kończy się 31 sierpnia. Niestety, odwiedziłem Maribor 15 lipca, w święto Wniebowzięcia, i wszystko z wyjątkiem stacji benzynowych, kawiarni i restauracji było w tym mieście pozamykane (przynajmniej tam, gdzie dane mi było się wałęsać).

Warto się tymi wystawami zainteresować i być może ściągnąć je na któryś festiwal (lub inne wydarzenie) do Polski.

Odwiedziłem później stronę Mariboru – Eropejskiej Stolicy Kultury 2012 i z ciekawości wpisałem „comics” w wyszukiwarkę. Okazało się, że w tym roku odbyło się więcej wydarzeń komiksowych w ramach obchodów ESK:

Diarrhoea and Other Current Issues – wystawa autorska Tomaža Lavriča;

Call it a Day – wystawa zorganizowana przez Finów (Finnish Comic Strip Society), prezentująca 28 artystów z Finlandii, Estonii i Węgier.

Przy okazji – Słowenia ma znakomite tradycje związane z kulturą komiksową i w Ljubljanie (mieście przecudnej urody) narodziło się jedno z najważniejszych europejskich czasopism komiksowych ostatniej dekady – Stripburger. A ci, których świetny (i czasem kontrowersyjny) komiks undergroundowy interesuje, mogą odwiedzić Kolekcję Komiksów w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu, gdzie z czasopismem tym (a także kilkoma niezależnymi wydawnictwami opublikowanymi przez stripburgerowców)  będą mieli okazję się zapoznać.

Przeznaczenie ryjówki :: komiks dla dzieci Tomasza Samojlika

Kupiłem mojemu synowi „Ryjówkę przeznaczenia” Tomasza Samojlika. Przeczytał ją z czerwonymi uszami jeszcze tego samego dnia. Niestety przez przypadek komiks został na stole i nie zabraliśmy go na wakacje. Dopiero wczoraj mogłem sam spokojnie się z nim zapoznać.

„Ryjówka przeznaczenia” jest pierwszą częścią trylogii o ryjówkach (różnych gatunków!), najmniejszych ssakach, zamieszkujących Polskę.  W wielkim skrócie można ją określić jako opowieść przygodową z wątkami edukacyjnymi.

Głównym bohaterem komiksu jest Dobrzyk, ryjówka malutka, jak łatwo można się domyślić – owa tytułowa ryjówka przeznaczenia. Przed wiecznie głodnym bohaterem (głodnym, dodajmy, z winy jego zbyt dobrego serca) postawione zostaje zadanie obrony Doliny Leśnej Rzeczki przed Czarnym Nieprzyjacielem. Dobrzykowi pomaga w wypełnieniu zadania drużyna, która może kojarzyć się z Tolkienowską Drużyną Pierścienia, mi jednak przyszła na myśl w pierwszej chwili banda Robin Hooda (walka Dobrzyka z jeżem Kosmaczem przypomina walkę Robina z Johnem Małym), albo drużyna Geralta z Rivii. Skojarzenia ze Śródziemiem przynieść może wątek zagadki zadanej przez borsuka, a przez przypadek rozwiązanej przez głównego bohatera. Wszystko to nie ma jednak żadnego (negatywnego) znaczenia dla lektury „Ryjówki przeznaczenia”. Jest to bowiem znakomity komiks dla dzieci, który nie tylko będzie je bawić, ale także, jak mawia Papcio Chmiel, bawiąc uczyć. Co więcej, jestem przekonany, że również dorośli w trakcie lektury dowiedzą się wielu interesujących rzeczy  o wizonach (wiecie co to?), rzęsorkach rzecznych, zębiełkach białawych (urocze są te nazwy), a także o Auguście Dehnelu, polskim zoologu, który badał życie ryjówek i jako pierwszy opisał sezonowe zmiany rozmiarów tych ciekawych ssaków.

Fabuła komiksu jest prosta, a jednocześnie wciagająca, przeplatana dowcipnymi dialogami bohaterów, a także zabawnymi komentarzami dwóch czarnych ptaków, których gatunku nie zidentyfikowałem, i kukułczego pisklaka, który wciąż domaga się pokarmu. Rysunki Tomasza Samojlika są bardzo charakterystyczne, łatwo rozpoznawalne, a jednocześnie urocze, łagodne, ładnie kolorowe. Książka wydana została solidnie, w twardej oprawie, na kredowym papierze. Nie trafiłem w niej także na żadną literówkę, błąd ortograficzny i interpunkcyjny, co dla mnie przy lekturze (również komiksów) ma znaczenie.

Mój syn (prawie ośmiolatek) ocenił go tak: „komiksy [Tadeusza] Baranowskiego i Stana Sakai [autor świetnej serii o króliku samuraju „Usagi Yojimbo”] są lepsze, ale „Ryjówka” dla mnie to tryb Kajka i Kokosza, Tytusa i Kleksa”.

Według mnie jest to bardzo wysoka ocena. Sam nie mogę się podjąć takich porównań, bo ze wszystkimi niemal wymienionymi przez niego komiksami łączy mnie więź uczuciowo-sentymentalna. Z pełną odpowiedzialnością mogę jednak napisać – jeśli szukacie bardzo dobrego komiksu dla dzieci w wieku ok. 6-12 lat – „Ryjówka przeznaczenia” będzie świetnym wyborem. A wbrew pozorom na naszym rynku komiksów (szczególnie tak dobrych) dla dzieci w tym wieku wcale nie ma tak dużo. Warto też odnotować, że „Ryjówka przeznaczenia” była najczęściej wybieraną książką dla dzieci podczas majowego Kiermaszu Książki na Mariensztacie w Warszawie.

Jestem również przekonany, że każda biblioteka, która prowadzi dział dziecięcy, powinna ten komiks zakupić. Warto.

„Norka zagłady”, drugi tom trylogii, ma się ukazać w przyszłym roku.

[okładkę 2. tomu ściągnąłem stąd]

Polecam także wywiad z Tomaszem Samojlikiem, który przeprowadził Sebstian Frąckiewicz.

Przykładowe plansze zobaczyć można w serwisie Poltergeist.

A poza tym szalenie podoba mi się logo Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży.

Inne recenzje, z którymi warto się zapoznać:

Ewa Skibińska na wortalu Ryms.

Maciej Gierszewski na Kolorowych Zeszytach.

Radosław Mazur na Paradoksie.

Michał Misztal na Gildii.

Tomasz Samojlik, Ryjówka przeznaczenia, Białowieża, Instytut Bilogii Ssaków PAN, 2012; ss. 112, oprawa twarda, kredowy papier, ISBN 978-83-932502-2-6

Paul Theroux, Ekspress Patagoński i komiks

„Poszedłem na plac, gdzie kupiłem meksykańską gazetę i cztery banany. Pozostali pasażerowie kupili komiksy. Po powrocie na peron, w oczekiwaniu na odjazd pociągu, zauważyłem, że zielonooka dziewczyna o żółtawej cerze trzyma pismo, które właśnie kupiła. Ujrzawszy, że jest to komiks, poczułem, jak mój żar słabnie. Widok ładnej dziewczyny czytającej komiks działa na mnie zniechęcająco. Za to starsza kobieta nie niosła nic. Może zielonooka trzymała komiks starej? Ponownie zainteresowałem się dziewczyną i podszedłem do niej bliżej.
– Zeszłej nocy było bardzo zimno.
Dziewczyna milczała.
– W tym pociagu nie ma ogrzewania – powiedziała starsza kobieta.
– Przynajmniej teraz jest ciepło – zwróciłem się do dziewczyny. Ta zwinęła komiks w tulejkę, którą mocno ścisnęła w dłoni.
– Bardzo dobrze mówi pan po angielsku – zauważyła stara. – Chciałabym, zeby mnie pan trochę nauczył. Pewnie jestem już na to za stara! – Rzuciwszy mi przebiegłe spojrzenie spod frędzli szala, wsiadła do pociągu. Dziewczyna posłusznie ruszyła za nią, unosząc rąbek spódnicy kobiety z brudnych schodków.
Na peronie stała też kobieta w płaszczu ze sztucznego futra lamparta. Ona również trzymała komiks.”

Paul Theroux, Stary Ekspress Patagoński. Pociągiem przez Ameryki. Z nową przedmową Paula Theroux. Przeł. Paweł Lipszyc. Wołowiec, Wydawnictwo Czarne, 2012, s. 90-91. (Pierwsze wydanie: 1979)

Komiks wobec zjawisk kultury popularnej :: konferencja

W listopadzie w Poznaniu, w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa odbędzie się konferencja Komiks wobec zjawisk kultury popularnej:

„Komiks – zrodzony, jak pozostałe gatunki utożsamiane z kulturą popularną (by wymienić choćby film i piosenkę), pod koniec XIX wieku, rozwijający się razem z popkulturą, tak jak ona ewoluujący, nieustannie rozszerzający zakres swojego oddziaływania – od dawna cechuje wewnętrzne bogactwo i zróżnicowanie, a jego twórców – wrażliwość na wszelkie zmiany i niuanse rzeczywistości kulturowej, społecznej, politycznej.

Ostatnie dwudziestolecie uświadamia, że wcześniejsze wieloletnie, niemal całkowite pomijanie komiksu w refleksji naukowej i krytycznej (czy to ze względu na jego niski, masowy rodowód, czy to ze względów politycznych – jako najbardziej charakterystyczny i znienawidzony przez peerelowskich decydentów przejaw kultury amerykańskiej) doprowadziło do zubożenia dyskursu na temat przemian kulturowych w naszym kraju.

Coraz większa grupa historyków i teoretyków kultury, a także przedstawicieli innych dyscyplin naukowych uświadamia sobie, iż komiks jest doskonałym narzędziem komentowania świata, niezwykle przydatnym w opisie różnych zjawisk, pomocnym w edukacji, idealnym do promowania… właściwie wszystkiego, ale wciąż jeszcze potrafiącym zaskakiwać tych, którzy nie potrafią zdjąć go z półki z literaturą dla dzieci.

Konferencja ma w założeniu stanowić otwarte forum dyskusyjne dla badaczy z różnych środowisk i różnych dyscyplin. Zapraszamy kulturoznawców, socjologów, psychologów, literaturoznawców, filmoznawców, pedagogów oraz przedstawicieli wszystkich innych dziedzin naukowych.

Wśród proponowanych zagadnień wartych – naszym zdaniem – zainteresowania są:

– (nie)ludyczność komiksu,

– komiks jako narzędzie komunikowania rzeczywistości,

– komiks wobec innych sztuk popularnych,

– komiks wobec różnych form kultury,

– recepcja komiksu jako wyznacznik jego miejsca w świecie sztuki i rzeczywistości społecznej,

– komiks a zjawisko popularyzacji rzeczywistości,

– komiks w Internecie,

– komiks w edukacji.

Konferencja odbędzie się 21-22 listopada 2012 w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu.

Zgłoszenia należy przesyłać na adres komiks.wsnhid [at] gmail.com do 10 października 2012. Pod tym adresem można również uzyskać wszelkie informacje na temat konferencji.

Prosimy o podanie tytułu wystąpienia oraz załączenie krótkiego (do 1000 znaków) streszczenia. Jednocześnie zastrzegamy sobie prawo do wyboru nadesłanych propozycji.

Przewidywany czas wystąpienia to 20 minut.

Opłata konferencyjna wynosi 250 zł i nie obejmuje noclegów oraz zwrotu kosztów przejazdów. Organizatorzy zapewniają natomiast obiady oraz pomoc w znalezieniu noclegów.

Efektem konferencji będzie punktowana monografia, której wydanie planujemy na rok 2013.

dr Michał Traczyk”