Komiks we Francji – Raport Ratiera 2015

Od 2000 roku Stowarzyszenie Krytyków i Dziennikarzy Komiksowych ACBD publikuje raporty o sytuacji na rynku komiksu francuskojęzycznego w Europie.

Autorem wszystkich opracowań jest sekretarz generalny stowarzyszenia, Gilles Ratier, bibliotekarz w Bibliothèque francophone multimédia de Limoges, autor wydawnictw i redaktor stron internetowych poświęconych komiksom, krytyk artystyczny i dziennikarz.

Każdy z szesnastu raportów został przez niego opatrzony tytułem, który w jednym zdaniu charakteryzuje dany rok.

Były więc lata:

konfirmacji (2000), rekordów (2001), różnorodności (2002), konsekracji (2003), koncentracji (2004), „mangalizacji” (2005), dojrzałości (2006), witalności i różnorodności (2007); 2008: Poszukiwanie nowych rynków… Beznadziejne!, 2009: Iluzoryczna żywotność?, 2010: Rynek nasyca się, produkcja rośnie… 2011: Więcej wydawać, by więcej zarobić? 2012: Proliferacja i polaryzacja; spowolnienia (2013), sprzeczności (2014) i wreszcie…

…2015: rok doskonalenia (racjonalizacji).

[Muszę przyznać, że omówienia kolejnych lat, dostępne na stronie ACBD są pasjonującą lekturą i stanowią kapitalne źródło informacji o jednym z trzech największych rynków komiksowych na świecie.]

W roku 2015 odnotowano nieznaczne zmniejszenie ilości zarówno nowych tytułów, jak i reedycji wydawnictw klasycznych, zaliczanych we Francji do patrimoine czyli dziedzictwa, zmniejszenie nakładów bestsellerów, jednocześnie zwiększenie sprzedaży, więcej udanych adaptacji, a także marginalną obecność na rynku wydawnictw cyfrowych.

Niech przemówią liczby…

Produkcja wydawnicza: 5 255 publikacji, w tym: 3 923 nowości.

Wydawnictwa: 368 wydawców opublikowało przynajmniej 1 komiks;

pojawiło się 111 nowych wydawców, zniknęło 92;

Delcourt, Média-Participations i Glénat pokrywają 35,2% produkcji;

wydawnictwa Pika, Glénat, Kana, Delcourt, Kazé, Soleil, Glénat Mangas, Panini Comics, Urban Comics, Casterman, Dupuis, Dargaud i Soleil Mangas opublikowały w tym roku ponad 100 tytułów;

15 najważniejszych wydawnictw wyprodukowało 68,6% tegorocznych nowości.

Sprzedaż: w ciągu dziewięciu pierwszych miesięcy roku rynek zanotował 3,5% wzrost, a było to przed ukazaniem się nowego Asterixa, Corto Maltese i Largo Winch.

88 tytułów wydano w nakładzie ponad 50 000 egzemplarzy.

Najlepiej sprzedaje się seria Walking Dead oraz 10 mang, wśród których królują One Piece, Naruto i Fairy Tail.

Poza mangami, tytuły napędzające sprzedaż obniżają nakłady, np. Asterix w 2005 ukazał się w nakł. 3,2 mln egz., a w 2015 – 2,25 mln.

Tłumaczenia: wydano 2311 tytułów pochodzących z 35 krajów;

58,9% nowości to tłumaczenia;

na czele Azja: 1555 tytułów, 37 wydawców; za nią Stany Zjednoczone: 524 tyt., 19 wydawców – co stanowi w sumie 87,6% publikacji obcego pochodzenia;

absolutnym liderem jest Japonia: 1501 nowych tytułów, przed USA (524), Włochami (83), Hiszpanią i Chinami.

Reedycje: 960 pozycji, czyli 18,3% BD to wydania ponowne;

w największych nakładach ukazują się the best of, np. Tom Tom et Nana, Blagues de Toto, Gaston Lagaffe i Tuniques bleues;

po 20 latach wznowiona została seria Corto Maltese;

kilka wydań zbiorowych, jak np. Les Schtroumpfs (Smerfy) i Spirou et Fantasio osiągnęło nakład ponad 10 000 egz.

Gatunki:

serie azjatyckie – 1585 publikacji;

BD francusko-belgijskie – 1531;

comics – 419;

powieści graficzne – 388.

Tematyka:

humor – 399;

serie historyczne – 372;

następnie: wydawnictwa dla dzieci, fantastyka/SF i thrillery.

Media:

w 2015 ukazało się 71 przeglądów specjalistycznych; 25 periodyków w formie tradycyjnej (na papierze); prowadzono 43 strony internetowe; wydano 13 albumów i 96 opracowań poświęconych 9. Sztuce.

Wydawnictwa cyfrowe: oferta staje się bardziej różnorodna, a ilość tytułów wrasta, jednak ta część rynku wciąż stanowi margines.

Autorzy:

1399 autorów odnotowało przychód pochodzący z opublikowania BD na terenie Francji, Belgii lub Szwajcarii;

1602 rysowników i scenarzystów zdołało wydać w tym roku przynajmniej jeden album;

12,4% albumów sygnowały kobiety.

Adaptacje:

28 BD przetransponowano na film telewizyjny, rysunkowy lub fabularny;

i odwrotnie:178 dzieł literackich i filmowych oraz 98 pochodzących z innych źródeł przerobiono na BD.

Źródła:

http://www.livreshebdo.fr/article/lannee-bd-en-11-tendances-chiffrees

http://www.acbd.fr/2606/les-bilans-de-l-acbd/2015-lannee-de-la-rationalisation/

https://fr.wikipedia.org/wiki/Gilles_Ratier

http://bdzoom.com/author/gratier/

[Napisała: Magda]

Grand Prix ACBD 2016

8 grudnia, zgodnie z przyjętym harmonogramem, francuskie Stowarzyszenie Dziennikarzy i Krytyków Komiksowych ogłosiło nazwisko laureata Grand Prix ACBD 2016.
Zdobywcą Wielkiej Nagrody jest Fabcaro, autor albumu Zaï Zaï Zaï Zaï, wydanego przez 6 Pieds sous terre.

Fabrice Caro – bo tak brzmi prawdziwe nazwisko laureata – urodził się w 1973. Jest rysownikiem, autorem scenariuszy komiksowych, gitarzystą, wokalistą i kompozytorem rockowym. Opublikował kilka komiksów, a także, w 2006, powieść Figurec (Gallimard), przerobioną na BD przez Christiana de Mettera (Casterman).

Na kilku planszach udostępnianych w Internecie widać rysunki pozbawione koloru, postaci właściwie bez twarzy, które tworzą syntetyczny obraz społeczeństwa epoki konsumpcjonizmu, nietolerancji i wykluczenia. Obraz absurdalny i groteskowy, śmieszny i straszny.

Punktem wyjścia jest sytuacja w supermarkecie. Podczas zakupów bohater orientuje się, że nie ma przy sobie karty stałego klienta, w związku z czym zostaje zatrzymany przez ochroniarza. Broni się zabranym z półki porem, następnie ucieka i staje się najbardziej poszukiwanym w kraju człowiekiem. Strona po stronie rozwija się przed czytelnikiem nieprawdopodobny road movie, oda do tolerancji w oparach nonsensu.

Sam autor pisze: „Jest to książka najbardziej polityczna spośród wszystkich, które dotychczas wydałem. Mówię w niej wiele, choć nie wprost, o tolerancji i akceptacji innego. Zdecydowałem się wprowadzić na scenę autora BD [profesja bohatera], gdyż pozwoliło mi to na użycie własnych cech oraz podkreślenie rosnącej niepewności mojego statusu.”

ACBD liczy 87 dziennikarzy i krytyków, wypowiadających się regularnie na temat komiksu w mediach lokalnych i krajowych. Dokonali oni wyboru jednego albumu spośród 3 923 wydanych we Francji, Belgii i Szwajcarii między listopadem 2014 a końcem października 2015.

Plansze z Zaï Zaï Zaï Zaï zobaczyć można na stronie Telerama oraz na blogu FranceTVinfo.

[Napisała: Magda]

Nagrody ACBD. Azja i Quebec

Od 2007 roku francuskie Stowarzyszenie Krytyków i Dziennikarzy Komiksowych przyznaje Prix Asie de la Critique ACBD dla najlepszego komiksu pochodzącego z kontynentu azjatyckiego, wydanego w języku francuskim.

Nagroda wręczana jest podczas paryskiego festiwalu Japan Expo każdego roku w lipcu.

Lista dotychczas nagrodzonych tytułów:

2013: Opus / Satoshi Kon, wyd. IMHO

2014: Wet Moon / Atsushi Kaneko, wyd. Casterman

2015: Poison City / Tetsuya Tsutsui, wyd. Ki-oon

Natomiast w tym roku (2015) po raz pierwszy została przyznana Prix de Critique ACBD de la bande dessinée québécoise.

Krytycy i dziennikarze, którzy na co dzień zajmują się komiksem francuskojęzycznym, spośród 115 albumów wydanych w Quebec’u między 1 lipca 2014 a 30 czerwca 2015 wybrali Les Aventures – dzieło autorskie Jimmy’ego Beaulieu.

:: ilustracja stąd ::

Jest to opowieść autobiograficzna o życiu codziennym autora komiksów, obejmująca lata 1996-2013. Narrator dzieli się z czytelnikiem własnym oglądem rzeczywistości, także tym co najbardziej intymne i czyni to z niezwykłą prostotą. Opowieść składająca się z wielu „małych nic” fascynuje od początku do końca i czyta się ją jak scenariusz z suspensem.

Nagroda została wręczona 20 listopada podczas Salonu Książki w Montrealu.

[Napisała: Magda]

ACBD, czyli Prix de la Critique

Listopad jest we Francji miesiącem nagród literackich. Dowiadujemy się, kto otrzymał Prix Goncourt, Prix Médicis, Prix Femina, Prix Renaudot, a także jakie tytuły pretendują do Grand Prix de la Critique – nagrody dla komiksu wydanego w języku francuskim.

Grand Prix de la Critique przyznawana jest od 1984 roku przez Association des Critiques et des journalistes de Bande Dessinée (ACBD) – Stowarzyszenie Krytyków i Dziennikarzy Komiksowych.

Początkowo znana była jako Prix Bloody Mary (od tytułu pierwszego nagrodzonego albumu), następnie Prix de la Critique, by w roku 2004 stać się Wielką Nagrodą: Grand Prix.

ACBD przez cały rok „wyławia, docenia i nagradza komiksy wydane w języku francuskim, stawiając wysokie wymagania co do scenariusza i grafiki, ze szczególnym uwzględnieniem nowatorstwa, oryginalności i siły oddziaływania podjętych tematów oraz środków wyrazu zastosowanych przez autora.”

Stowarzyszenie liczy obecnie 84 aktywnych członków. Są to krytycy i dziennikarze, regularnie zajmujący się komiksem w mediach ogólnokrajowych i lokalnych Francji i Quebec’u. Biorą oni udział w ciągłej debacie, w której każdy z nich ma prawo zabierać głos, proponować tytuły, dokonywać selekcji i na koniec punktować.

W listopadzie członkowie ACBD ogłaszają listę 15 albumów wybranych w drodze głosowania. Jest ona omawiana na spotkaniu w Blois podczas odbywającego się tam tradycyjnie festiwalu komiksowego bd BOUM.

Podczas tegoż festiwalu zostaje ogłoszona krótka lista pięciu tytułów, spośród których wybrany zostanie laureat nagrody głównej. Tytuł nagrodzonego komiksu poznamy w tym roku 7 grudnia.

Oficjalne wręczenie nagrody odbywa się w styczniu w Angoulême. Laureat otrzymuje rysunek lub innego rodzaju oryginalne dzieło wykonane przez artystę nagrodzonego w roku poprzednim.

Z listą 15 albumów – kandydatów do Grand Prix de la Critique 2016 (za rok 2015) – można się zapoznać na stronie Livres Hebdo. Natomiast na stronie ABCD można obejrzeć listę laureatów od roku 1984 do dziś.

[Napisała Magda]