Dziś druga część tekstu Magdaleny Waligórskiej, poświęconego komiksowi w Mali. Z częścią pierwszą można zapoznać się tutaj.
***
W 2003 r. Klub Balani’s, założony i prowadzony przez Lassana Igo Diarra, zaangażował się w działalność wydawniczą, uwzględniając w ofercie również komiksy. Pierwszą wydaną pozycją była bajka Les jumeaux à la recherche de leur père (Opowieść o bliźniakach szukających ojca) z tekstem Ousmane Diarra i rysunkami Massiré Tounkara, rozpowszechniana wraz z kasetą audio. Drugi tom ukazał się w roku 2005, a w następnym wydawnictwo Balani’s opublikowało bajkę tych samych autorów La princesse capricieuse (Kapryśna księżniczka), z francuskim tekstem drukowanym oraz kasetą audio w językach francuskim i bambara. W podobny sposób wydano opowieść Les jumeaux à la recherche de leur mère (Opowieść o bliźniakach szukających matki).
W latach 2005-2009 stowarzyszenie Esquisse zorganizowało z sukcesem trzy edycje salonu komiksowego w Bamako, poszerzyło zakres działalności, wzmocniło się organizacyjnie, by w 2008 r. opuścić CCF i, już jako Centre de la Bande Dessiné de Bamako, zająć wynajęte pomieszczenia w jednej z peryferyjnych dzielnic miasta. Stowarzyszeni w Centrum artyści opracowują pomoce pedagogiczne i dydaktyczne, plakaty oraz broszury traktujące o ochronie zdrowia, co pozwala im na uzyskiwanie dodatkowych dochodów. Jak w większości krajów afrykańskich, tworzenie komiksów jest bowiem dla rysowników zajęciem dodatkowym, niedochodowym.
W 2008 r. wydawnictwo Edis opublikowało album Le prix de la fraude (Cena oszustwa). Autor, Aly Zoromé, otwarcie atakuje w nim szerzącą się we współczesnych społeczeństwach afrykańskich korupcję, a konkretnie – nadużycia w szkolnictwie.
W tym samym roku Balani’s rozpoczął wydawanie serii Issa et Wassa według scenariusza Mahamadou Traoré de Seydou i z rysunkami Massiré Tounkara, w ramach kolekcji BD verte (Zielony komiks), finansowanej przez Pro Helvetia i UNDP (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju). Treść komiksów zorientowana jest na ochronę środowiska naturalnego. Para młodych bohaterów, Issa i Wassa, przeżywa przygody w najpiękniejszych zakątkach Mali: Baoulé, Bafing, Selingué – to miejsca, którym poświęcono trzy pierwsze zeszyty.
Inicjatywa znalazła naśladowców: w 2010 r. powstał dom wydawniczy Les Éditions Tombouctou (Wydawnictwa Timbuktu), którym kierują Aida Diallo i Ibrahim Aya. Pierwszym jego przedsięwzięciem był cykl komiksów dokumentalnych, poświęconych różnym regionom Mali, po których podróżują bliźnięta Awa i Adama. Niestrudzony Aly Zoromé narysował zeszyt pierwszy Awa i Adama w Wadakédji. Każdy etap podróży jest okazją do pokazania osobliwości regionu oraz poruszenia innych ważnych tematów, jak społeczne znaczenie prawa wyborczego czy też uprawa karité [masłosz Parka – roślina, z nasion której wytwarza się masło shea]. Autorami kolejnych albumów są Julien Batandéo i Massiré Tounkara.
Na początku 2011 roku wydawnictwo Prince du Sahel opublikowało oryginalny komiks, prezentujący historię Mali w latach 1960-2010, z rysunkami Massiré Tounkara, wg scenariusza Francuza Sébastiena Lalande. Le Mali de Madi pokazuje kraj widziany oczami reportera Madi, przywołując ważne wydarzenia, znaczące postaci, podkreśla rozwój społeczny, gospodarczy, wprowadzanie zasad demokracji, udział w międzynarodowym życiu kulturalnym i wydarzeniach sportowych.
Co wyróżnia komiks malijski:
– solidarność środowiska:
Massimé Tounkara: „Jesteśmy jakby rodziną. Do pewnego momentu byliśmy niewielką spójną grupą, następnie, w wyniku konsultacji, utworzyliśmy klub komiksowy na bazie pracowni, w której wspólnie tworzyliśmy i przeprowadzaliśmy korekty dzieł. Nie wchodziły w grę finanse, co mogłoby zakłócić nasze relacje, jak to się dzieje w wielu stowarzyszeniach. Istnieje między nami relacja oparta na zaufaniu, dzięki czemu zdziałaliśmy wiele w dziedzinie komiksu, choć nie ukrywam, że pozostaje jeszcze mnóstwo rzeczy do zrobienia.”
Christophe Cassiau-Haurie: „9 sztuka w Mali znajduje się w fazie dynamicznego rozwoju. Ilość albumów rośnie, środowisko wciąż stwarza powody, by o nim mówić.” […] „Komiks malijski udowadnia, że zdecydowane działanie i spójność grupy są czynnikami niezbędnymi do podejmowania twórczej działalności w niesprzyjającym środowisku. Życie w jednym z najbiedniejszych krajów kontynentu [i świata] nie przeszkadza artystom w tworzeniu i publikowaniu dzieł.”
– podejmowane działania: festiwale komiksowe w Bamako (Salon de la Bande Dessiné, od 2002 r.), wystawy czasowe i okazjonalne, stała działalność warsztatowa na rzecz rozwijania młodych talentów, tworzenie komiksów propagujących ochronę zdrowia (BD santé), tworzenie pomocy naukowych i pedagogicznych, udział w stażach i imprezach komiksowych w Afryce i na świecie
– obecność wydawnictw, które decydują się na wydawanie komiksów.
Na stronie Afrik.TV można obejrzeć film poświęcony komiksowi malijskiemu (w jęz. francuskim).
***
Tekst o komiksie malijskim powstał w oparciu o artykuły Christophe’a Cassiau-Haurie, tekst o historii komiksu malijskiego opublikowany na portalu Diasma, wywiad z Massiré Tounkara, strony wydawnictw i CBD Bamako oraz historię karykatury malijskiej opowiedzianą przez Hawa Séméga i Georgesa Foli: Presse satirique au Mali
Ilustracje odnoszące się do Mali pochodzą z Wikipedii, natomiast plansze komiksów i okładki ze strony Diasma.
Inne ciekawe strony (jęz. francuski):
http://www.africultures.com/php/
http://lesbullesdemass.illustrateur.org/ (blog Massiré Tounkara)
http://bdzoom.com/7579/interviews/interview-de-massire-tounkara-mali/
Tekst: Magdalena Waligórska
Komiks w bibliotece 
4 comments